نشست هنر مدرن با عنوان «اشِر و بَشَر» برگزار شد
جهان اشر و بشر / ” همه ی کارهای من بازیهایی هستند بازی هایی کاملا جدی” این واگویه زنگ پنجمین نشست از سلسله نشست های هنرتجسمی جهان را در فرهنگان رازی به صدا درآورد. هنرمند هلندی که بیش از آنکه شهره به هنرش باشد ریاضی دان ها را سر شوق می آورد. از وی 5 کتاب یه فارسی در آمده است. از نشر بهار دو کتاب، سرگذشت اشر و آثارش، گودل اشر باخ و یک کتاب دیگر از نشر میردشت.
پایان نامه ای نیز به نام ” فریب بصری در آثار تصویرگرایان نوگرا” نوشته شده است که بخشی از آن به اشر می پردازد. اشر در خانواده ای (از سمت مادری) درباری زاده شد. شهره ی این خانواده چنان بود موسولینی در غسل تعمید یکی از فرزندان اشر شرکت جست، موریس در زندگی اش بسیار سفر کرد و ایتالیا و اسپانیا را بسیار دوست می داشت. زمینه های کاری وی تنها به ریاضی بسنده نمی کند و وی لیتوگرافی، آثار چاپ سنپی، معماری، گرافیک، عکاسی ، سایه زنی و قلم زنی نیز در کارنامه ی خویش دارد. او از عکاسی به دو روش بهره می برد:
1. عکاسی برای نقاشی (طرح زده از روی عکس)
2. عکاسی برای عکاسی
” نخست مهارت را بیاموزید سپس آن را در هم بشکنید”
کاشی کاری های مسجد های مسلمانان مور الهام بخش آفرینش نقش های زنجیره ای (موزاییکی) او شد. آنگاه فضاهای خالی پوشانده شد و تبدیل ها آغاز شدند. اما همه ی این ها به چه معناست؟ بابک بهاری با واکاوی یک به یک آثار و به شیوه ی کارگاهی با هنرجویان رازهای نهفته و گنجایش های نپرداخته به این جهان اشری آشکار کرد. اثر تجسمی ” خانم و آقا” که الهام گرفته شده از فریب چشمی تکنیک اشری بروی دیوار رفت.
” من سال های زیادی را بر تسلط به تکنیک سپری کردم تا آنکه عینک خودفریبی را از چشم هایم برداشتم و به اجرای ایده هایم پرداختم.”
زوج کاری ( شب و روز- پرنده و ماهی- تاریکی روشنی- انسان و حیوان…)، کریستال ها، بکارگیری گنجایش های نوری به شیوه ای دیگر، فریب های چشمی، ابدیت و بی کرانگی (نوار موبیوس که به اجرا نیز درآمد)، بازتاب های از ویژگی های جهان اشر هستند. تاثیری که پس از خودش بر هنر گذاشت بهره برداری های گوناگون از فریب چشمی، پیدایش آپ آرت هاست.
” با آنکه در ریاضی آدم پیروزی نبودم اما گویی به آنها نزدیک ترم تا به هنرمندها. ریاضی دان ها تا پشت در هنر آمده اند اما ورای آن نرفته اند. ( دوستدار راه هستند نه به باغی که پشت آن است). مردم برای درک آثارم ترجیح می دهند درباره اش بخوانند تا اینکه به آن نگاه کنند.”
اما براستی چرا چنین است؟ به مانند خیام ریاضی دان که اندک شماری شعر از وی به جای مانده اما فرهنگ او را شاعری می نامد که ریاضی نیز می داند! چگونه اشر به سود ریاضی مصادره شد؟
” من در این رشته تنها ماندم و چرا در میان همه ی هم ترازهایم هیچکس شیفته ای این رشته های زنجیره ای نیست؟”
بابک بهاری اینگونه پاسخ می دهد: پس از موشکافی و پژوهش های بسیار به چند نتیجه رسیدم درباری بودن خانواده وی و ارتباطش با موسولینی، منتقدهایش بیشتر ریاضی دان ها هستند، در کتاب های شناسنامه دار هنر تجسمی جهان نامی از وی برده نمی شود و نبود بازتاب رخدادهای جهانی در آثارش حتا دو جنگ جهانی! او بیشتر سرگرم پرداختن به پرسمان هایی درباره دین، نسبیت، تکامل است و به جز یک مورد (راهبان در رفت و آمد) کمتر به امور شخصی می پردازد.
پایان بندی نشست چنین رخ می دهد ” دوست های من گنجایش ها را بیاموزید و بر هم بریزیدشان از سه کار قلم زنی اشر دو کار بسیار متفاوت است و جاوید حال آنکه یکی دیگر که با مهارتی درخشان کار شده به مانند آثار گذشته (قلم کار ایرانی) میان دریای مهارت های همسان شده گم گشته است و گم گشته های بزودی ناپدید خواهند شد آنچنان که قلم کاری میهنی در شیراز تبریز و اصفهان رو به فراموشیست زیرا که کسی شهامت ایده پردازی و شکست چارچوب ها را به دل راه نمی دهد. بیاموزید بشکنید و اجرا کنید.
شهریور 1399